Merhaba;
Döviz kurlarının yükselişinden Türkiye ekonomisinin ithalata ve talebe bağlı büyüme modelinden dolayı olumsuz etkileniyoruz. Türkiye sürekli dış finansman ihtiyacı olan ve cari açık veren bir ülke. Ayrıca hammadde açısından da zengin değil. Doların yükselişi, ara malının daha pahalı getirilmesine neden oluyor. O nedenle üretim maliyetini artıracak bir durum. İhracat açısından da yüksek döviz kuru bir yere kadar avantajlı olsa da bir yerde sonra dezavantajlı bir hal alıyor.
Üretici bazında kasım ayındaki artış yüzde 2. 3 Ocak’ta açıklanacak aralıktaki üretici fiyat endeksinde yüzde 1,5-2 artış olabileceği öngörülüyor. Bunun da tüketici tarafına yansımaları elbette olacak. Ancak, kur geçişkenliğinin etkisi 2-3 ay gecikmeli yansıyor.
Döviz açık pozisyonu olan şirketler piyasa ve reel ekonomi üzerindeki belirsizliklerin arttığı dönemlerde daha fazla bilanço riskiyle karşı karşıya olacaklardır. Bu da operasyonel anlamda kar etseler bile döviz kurlarının yarattığı olumsuz etki nedeniyle karlarını artıramamalarına, zarar etmelerine veya mali açıdan sıkıntı yaşamalarına neden olur. Artık “hedging” mekanizması yavaş yavaş yerleştiği için döviz kurlarının geçmiş dönemlere göre yüksek olması değil, kur oynaklığı asıl riski oluşturmaktadır. Aynı zamanda döviz açık pozisyonunun hangi para birimi cinsinden olduğu da önemlidir. Yani şunu da eklemek gerekir; sadece TL’deki dalgalanmalar değil, küresel ekonomideki gelişmelerin major para birimleri üzerinde yaratacağı etki de dikkatle izlenmelidir. Mesela EUR açık pozisyonu fazla olan bir şirket, EUR’nun değer kazanmasından olumsuz etkilenir, veya yen açık pozisyonu olan bir şirket yendeki değerlenmeden olumsuz etkilenir. Bunları dikkate almak gerekir. Döviz açık pozisyonu olan şirketlerin bu riskin ne kadarını türev araçlarla koruduğu da ayrıca bilinmesi gereken bir başka ayrıntıdır. Yani döviz açık pozisyonu olan her şirket olumsuz etkilenecek diye bir şey yoktur. Döviz fazlası olan şirketler ise belirsizlik dönemlerinde daha dayanıklı bir görüntü sunarlar.
Döviz kurlarının yükselişinden Türkiye ekonomisinin ithalata ve talebe bağlı büyüme modelinden dolayı olumsuz etkileniyoruz. Türkiye sürekli dış finansman ihtiyacı olan ve cari açık veren bir ülke. Ayrıca hammadde açısından da zengin değil. Doların yükselişi, ara malının daha pahalı getirilmesine neden oluyor. O nedenle üretim maliyetini artıracak bir durum. İhracat açısından da yüksek döviz kuru bir yere kadar avantajlı olsa da bir yerde sonra dezavantajlı bir hal alıyor.
Üretici bazında kasım ayındaki artış yüzde 2. 3 Ocak’ta açıklanacak aralıktaki üretici fiyat endeksinde yüzde 1,5-2 artış olabileceği öngörülüyor. Bunun da tüketici tarafına yansımaları elbette olacak. Ancak, kur geçişkenliğinin etkisi 2-3 ay gecikmeli yansıyor.
Şirketlerin döviz kuruna olan duyarlılıkları, net döviz pozisyonlarının durumu, finansman giderlerinin özsermayeye ve operasyonel kara oranı, şirketin ekonomik büyümeye duyarlılığı gibi faktörlerden etkilenmektedir. Önemli bir konu da şirketlerin mevcut döviz açık pozisyonlarında türev araçlarının kullanımı ne derecede efektif yapabildiğidir.
Mevcut durumda TL’deki değer kaybı USD’ye karşı sene başına kıyasla %18 olarak gerçekleşmiştir. Genel gösterge niteliğinde, finansman gider ve gelirlerine kurun %10 daha yükselmesi ihtimali yedirildiğinde finansman giderleri en çok artacak banka dışı şirketler olarak; Türk Telekom, Tüpraş, Anadolu Efes, Yazıcılar Holding, Zorlu Enerji, Akenerji, Migros, Cola Cola, Ford, Turkcell olduğu görülmektedir. Tüpraş, yoğun şekilde türev araçları kullanarak döviz pozisyonunu hedge ettiği için olumsuz etkilenmesini beklemiyoruz. Türk Telekom ve Turkcell de yine türev finansal enstrümanları kullanan şirketlerdir.
Net FX pozisyonu fazlası bakımından Tofaş, GSD Holding, Soda Sanayi, Alarko Holding, Aselsan, Eczacıbaşı İlaç, Şişecam, Arçelik, Doğuş Otomotiv, Alcatel öne çıkmaktadır. Aynı zamanda döviz gelir/gider dengesi bakımından doğal hedge işleten ve fonksiyonel para birimi de döviz olan Enka İnşaat ve TAV Havalimanları da avantajlı konumdadır.