7 Haziran seçimleri sonrası oluşan belirsizlik havası şu günlerde yerini kurulacak geçici hükümet ve erken seçim kararı ile belirsizliğin ortadan kalkacağı iyimserliğine bırakmış durumda. 1 Kasım tarihinde yapılacak seçimler yeniden hükümet kurma çabaları derken en az 6 aylık bir kayıp dönem daha Türkiye’yi bekliyor. Bu süreçte kurun 3 TL’ye tırmanması, sermaye çıkışlarının 4.5 milyar doları aşması, CDS’lerin rekorlar kırması ve tahvil faizlerinin yeniden yüzde 11’in üzerine çıkması gibi yüksek maliyetlerin yanı sıra kaybedilen zaman da yeniden kazanılmaya çalışılacak. Borsadaki kayıplar ve yabancı yatırımcı gözünde daha riskli görünüme Türkiye önemli derecede riskli görünmeye başladı.
Aslında gelişmekte olan ülkelerin tamamı bu küresel ekonomideki sıkıntılardan dolayı talep kaybı yaşıyor. Türkiye’de bunlardan bir tanesi. Ama en önemlisi. ABD’de başlayan küresel kriz boyunca krizin “teğet” geçtiği borsanın rekor seviyelere ulaştığı TL’nin önemli derecede değerlendiği, enflasyonun rekor düşük seviyelere gerilediği ve büyüme rakamlarının rekorlar kırdığı bir dönemi geride bıraktık. Şimdi ise görünümün tersine dönmesi muhtemel. Çünkü küresel ekonomiden ayrışan bir ABD ekonomisi var. Hızla genişleyen ve bu genişlemede sınır tanımayan dünya devlerinin bu genişlemesinde fayda uman gelişmekte olan ülkeler var. Bu ülkelerden en riskli görünen bu savaşı kaybedecek. Siyasi risklere jeopolitik riskleri de eklediğimizde Türkiye risk sıralamasında en üstte yer alıyor. Bu süreçte adım atmayan enflasyondan çok büyümeye odaklanan ancak bu büyüme modelini nasıl gerçekleştireceğinden emin olmayan bir Merkez Bankasına karşılık, her duruma ayak uydurabilen ve küresel ekonomide taşları yerinden oynatabilecek güce sahip FED, ECB var. Son dönemdeki hamlelerini de eklersek bir de Çin Merkez Bankası var. Çin, dünyanın açık büfesi gibi. Dünyayı besleyen, harcamaları tetikleyen ve en büyük emtia, enerji, yani hammadde talebini yaratan ekonomisi. Onun teklemesi dünyayı anında krize sokabilecek güçte. Nitekim hafta başında borsasında yaşanan düşün tüm piyasaları alt üst etti. Böyle devlere karşı esnek bir Merkez Bankası ancak savaştan galip çıkabilir.
Aksi bir surum da kurun rekorlar kırması ne ihracatçıya ne de ithalatçıya yarayan bir durum. Büyük ölçüde ara malla iş yapan, yüksek maliyetle elde ettiği ürünü yeniden satmaya çaba sarf eden bir ticarette ne ithalat ne de ihracat karlı çıkmakta. Hele ki belirsizlik ortamında her iki tarafta iş yapmamak ödemlerini ertelemek için çaba sarf etmekte.
Kısacası piyasa belirsizliği sevmez. Ama umutludur. 1 Kasım seçimleri sonrası Türkiye’nin yeniden belirsizlikten kurtulacağını düşündüğü için iyimserlik bir süre daha devam edebilir. Tabi bu esnada küresel ekonomide taşlar yerinden oynamazsa.